با توجه به توليد گسترده خودرو در ايران طي سالهاي اخير ، روند مصرف بنزين در كشور رشد صعودي داشته و تداوم اين روند باعث ايجاد شكاف در توازن بين ميزان مصرف و توليد بنزين در كشور گرديده است. در اين راستا دولت براي جبران مازاد تقاضاي بازار، سالانه ميليونها دلار جهت واردات بنزين اختصاص مي دهد. به منظور جلوگيري از خروج ارز از كشور و با توجه به وجود منابع عظيم گاز طبيعي در ايران و لزوم استفاده از يك سوخت پاك و ارزان قيمت، رويكرد جايگزيني گاز طبيعي از اولويت هاي مهم بخش انرژي كشور شده كه افزايش توليد وسائل نقليه گازسوز، نيازمند احداث جايگاه هاي عرضه CNG در اقصي نقاط كشور بوده و مستلزم انجام سرمايه گذاري فراوان در اين خصوص مي باشد. در شرايط خاص فعلي و در راستاي سياست هاي كلي اصل 44 قانون اساسي و همچنين اجراي سياست هدفمند سازي يارانه ها لازم است از توانمندي ها و امكانات مالي بخش خصوصي در اين زمينه استفاده گردد. ولي در حال حاضر بخش خصوصي به دليل بالا بودن قيمت زمين در شهر ها و عدم توجيه اقتصادي به علت پايين بودن بهاي گاز طبيعي، انگيزه كافي جهت سرمايه گذاري در احداث جايگاه CNG را ندارد. به منظور ايجاد زمينه و انگيزه كافي براي سرمايه گذاري از سوي بخش خصوصي، لازم است تمهیداتی اندیشیده شود تا احداث جايگاه CNG از نظر اقتصادي قابل توجيه باشد.
در این بین با توجه به صفوف طولاني سوخت گيري جايگاه هاي بزرگ CNG در كلان شهر ها لزوم استفاده از سياست ها و ابزار هاي كمكي براي نيل به ايجاد تعادل ميان تعداد خودرو هاي گازسوز و جايگاه هاي سوخت گيري ضروري به نظر مي رسد.
***
قائم شهر به عنوان دومین شهر پرتراکم کشور ، در مباحثی چون ترافیک، خودرو و جایگاه های سوخت، مشکلات کلان شهرها را بر چهره دارد. قرار گرفتن در مسیر ارتباطی تهران- شمال و داشتن عنوان پل ارتباطی غرب به شرق استان موجب تمایز این شهر در مازندران شده است.
شاید معطلی چند ساعته در ترافیک کور خیابانهای قدیمی این شهر یا صف های طویل و خسته کننده جایگاه های CNG قائم شهر دیگر برای مردم صبورش عادی شده باشد ولی بی تردید برای خیل عظیم مسافرین عبوری چیزی جالبی به حساب نمی آید.
علیرغم وجود 11 جایگاه CNG ، در بهترین شرایط مدت متوسط انتظار برای استفاده از جایگاه های سوخت گاز این شهر به دو ساعت و نیم می رسدکه در سطح کشور رقم بالایی محسوب می شود. حضور پرتعداد خودروهای عبوری از این شهرستان بویژه در ایام مسافرتهای تابستانی سبب شده تا این رقم به بالاترین نرخ خود- حداقل در استان- برسد.
صادقی یکی از رانندگانی است که بعد از حدود دو ساعت معطلی در نیمه های این صف، خسته و بی حوصله به سوالاتمان پاسخ می گوید. وی با انتقاد از اختصاصی سدن جایگاه خیابان جویبار به تاکسی های درون شهری ظرفیت ارائه خدمات CNG در قائم شهر را بسیار پایین می خواند و می گوید جایگاه های فعلی کفاف خودروهای قائم شهری ها را هم نمی دهد چه برسد به حالا که از هر سه خودرو دو خودرو دیگر یا مسافرند یا از دیگر شهرهای استان به اینجا می آیند.
نعیم گرجی زاده مسافری از اصفهان نیز در پاسخ به وضعیت جایگاه های استان اصفهان آنرا مطلوب تر از مازندران دانسته و می گوید دوبرابر زمان بیشتر صرف انتظار تزریق سوخت نموده است.
افزایش اقبال عمومی به استفاده از این سوخت پاک و کم هزینه اگر چه این روزها بسیار مشهود و بدیهی است ولی حضوری چند ساعته در صف های انتظار این سوال همیشگی را برای رانندگان بوجود می آورد که آیا ارزش این همه انتظار را دارد؟ براستی چه باید کرد؟
طی چند سال اخیر دولت با پیش روی گرفتن سیاستهای تشویقی و کمک به بخش خصوصی زمینه احداث جایگاه های اختصاصی متعددی در سطح کشور و در کنار آن تبدیل جایگاه های تک منظوره عرضه بنزین به جایگاه های دوگانه را فراهم ساخت. بسیاری از جایگاه های فعال فعلی با دریافت کمک های مالی بلاعوض یا دریافت رایگان تجهیزات موفق به حضور در عرصه شدند. اما درست در زمانی که تلاشها برای افزایش استفاده از این سوخت خوب به بار نشست دیگر از این حمایتها خبری نشد. واگذاری رایگان تجهیزات تنها به شهرداری ها محدود شد وسبب گشت تا بسیاری از سرمایه گزاران بخش خصوصی از نیمه راه بازگردند.
اگر هزینه سرمایه گزاری اولیه شامل مواردی چون هزینه خریدزمین، هزینه ساخت و ساز و هزینه اخذ انشعابات در کنار هزینه خرید تجهیزات را به رقم هزینه های جاری عملیاتی نظیر هزینه های آب، روغن کمپرسور، گاز و برق( بویژه برق کمپرسور) و هزینه های پرسنلی و تعمیر و نگهداری بیافزاییم به رقمی بسیار بالا خواهیم رسید که در مقابل سود حاصل از فروش گاز طبیعی با نرخ بسیار نازلش چندان منطقی به نظر نمی رسد.
معاون عمرانی استاندار مازندران در این رابطه می گوید: در بحث استفاده از يارانه دولتي براي خريد دستگاه‌ها و تجهيزات جايگاه سي ان جي براي شهرداري‌ها اين تجهيزات بلاعوض بوده و تنها تهيه زمين و ساخت جايگاه بر عهده شهرداري‌هاست.
سید عیسی هاشمي در ادامه ابراز امیدواری می کند: با توجه به اينكه تسهيلات و تجهيزات بلاعوض در خدمت بخش خصوصي قرار نمي‌گيرد با رايزني‌هاي مختلف انجام شده با محمد رويانيان مسئول سوخت كشور مقرر شد تا در راستاي اصل 44 و خصوصي سازي و تصدي‌گري بخش دولتي به خصوصي در اين رابطه نيز كمك كار بخش خصوصي باشيم.
معاون استاندار مازندران توجه بیشتر به ساخت جایگاه های تک منظوره را نیز مورد تأکید قرار می دهد و معتقد است یکی از راه های کاهش مدت انتظار استان از رقم کنونی ساخت این مجموعه هاست.
اما در نقطه مقابل سرمایه گزاران این عرصه کمی با تردید به قضیه نگاه می کنند.
سید رسول هاشمی یکی از سرمایه گزارانی است که هم اکنون با صرف هزینه ی نزدیک به یک میلیارد تومان در مرحله تجهیز یک جایگاه تک منظوره CNG است. جایگاهی که در پرترددترین اتوبان جاده ای کشور یعنی محور قائم شهر- ساری قرار گرفته است.
هاشمی ظرفیت جایگاه خود را 2000 متر مکعب بر ساعت اعلام کرده و می گوید بیشترین بخش سرمایه خود را صرف خرید زمین مجموعه کرده است. وی با بالا خواندن قیمت زمین در شمال کشور و بویژه محور ساری- قائم شهر معتقد است اگر از طرف دولت کمکی برای تجهیز نشود صرف هزینه ای نزدیک به نیم میلیارد تومان برای خرید زمین یک مجموعه خدماتی چون جایگاه عرضه سوخت چندان منطقی به نظر نمی رسد.
مدیر این جایگاه خصوصی همچنین از صرف هزینه ای بالغ بر 400 میلیون تومان بابت دریافت امتیازات آب، برق، گاز، انتقال لوله گاز از سمت دیگر اتوبان، آماده سازی مسیر ورودی جایگاه و ساخت ابنیه آن خبر داد و گفت برای خرید هر کمپرسور با توان 2000 مبلغی بالغ بر 600 میلیون تومان نیاز است که با احتساب هزینهای انجام شده قیمت تمام شده جایگاه را به یک و نیم میلیارد تومان خواهد رساند که با درآمد چند میلیون تومانی آن سنخیتی ندارد.
هاشمی معتقد است اگر مانند گذشته دولت تجهیزات جایگاه های CNG را بصورت بلاعوض در اختیار سرمایه گزار قرار دهد بخش خصوصی قادر خواهد بود مشکلات موجود در این عرصه را تا حد زیادی کاهش دهد.
این سرمایه گزار بخش خصوصی از اشتغالزایی نزدیک 20 نفر در جایگاه تک منظوره خود خبرداده و می گوید: به دلیلی بزرگی زمین جایگاه قادر به نصب یک کمپرسور اضافی و بالطبع 4 دسپنسر دیگر را نیز دارد مشروط بر آنکه در تجهیز جایگاه به او کمک شود.
هاشمی با اشاره به الزام سازمان پایانه ها بر ساخت یک مجموعه رفاهی خدماتی در کنار جایگاه برای مسافران می گوید: نزدیکی شهرها در شمال کشور و حضور پررنگ مسافران در بازارهای داخلی شهرها عملاً این مجموعه ها را با شکست روبرو خواهد ساخت. در واقع علیرغم آنکه کمکی برای خرید تجهیزات دریافت نمی کنیم مجبور به صرف هزینه های غیر ضروری دیگری نیز هستیم.
هاشمی با استمداد از استاندار مازندران و دیگر مسئولان مربوطه تقاضا دارد تا این عزیزان با طرح مشکلات موجود سرمایه گزاری در مازندران و بالا بودن هزینه خرید زمین زمینه واگذاری بلاعوض تجهیزات به جایگاه وی و دیگر متقاضیان این عرصه در استان را فراهم سازند.

گزارش :شهراد متانی